FİRMA LİDERLERİNİN (CEO/Genel Müdür/Müdür/Başkan vb.) BİLMESİ GEREKEN 10 GÜVENLİK TERİMİ

Öncelikle; Yaşamız olduğumuz Deprem nedeniyle Tüm milletimize baş sağlığı, bu depremde hayatını kaybetmiş vatandaşlarımıza Yüce Rabbimden rahmet, yaralılara acil şifalar diliyorum.

Bugün, nasıl deprem nedeniyle yıkılan binaların kurallara uygun olmayışı nedeniyle yıkılmasından söz ediyor isek, Çalışma hayatımızda da, meydana gelen bir iş kazasında binlerce insanımızın basit önlemlerle alınabilecek tedbirlerin alınmamasına bağlı olarak hayatlarını yitirmiş olmalarına şahit olmaktayız.

Söz konusu bu kazaların incelenmesi sürecinde; karşılaştığımız nedenlerin başında, İş Güvenliği Profesyonelleri ile İşletme/Kurum yöneticileri arasında aynı lisan ile konuşmamaları, bir birlerini hiç görmemeleri ve/veya anlamamalarının geldiğini görmekteyiz.

İş Güvenliği Profesyoneli olarak en büyük sıkıntımız, Firma genel yönetim liderliğiyle, GÜVENLİK KAVRAMLARI hakkında konuşma, anlaşma zorluğudur. Hatta bazen onlarla konuşurken kendimizi farklı dillerden konuşuyormuş gibi hissetmemizdir.

İSG Organizasyonunda, görev alan Profesyoneller, tehlike ile mücadele eden bir savaşçı gibidir.  Tehlike ile mücadelede, işyerinin durumu, işyerinde yürütülen faaliyet, işyerinde istihdam edilen insan kaynağının yapısı önem arz eder.  Dolayısıyla İSG Profesyonelinin bu durumları göz önüne alarak, genel uygulamalar yanında, belirlemiş olduğu tehlikelere karşı, bir savaş stratejisinin olması çok doğaldır.

Bunu da mevzuat, evrensel ilkeler ve bilimsel olgular üzerinden yürütürler. Bu bağlamda Güvenlik Çalışmaları aynı zamanda, İSG Profesyonelinin   Mühendislik performansına dayanır.

Diğer taraftan; Ortalama bir İSG profesyonelinin aşina olduğu terimler, ortalama bir Kurum, işletme/ İşyeri yöneticisinin her zaman aşina olmadığı terimlerdir.

Daha da kötüsü, bu liderler İSG terimleri hakkında genel bir anlayışa sahip olduklarını düşünebilirler, ancak ya yanılıyorlar ya da terimi GÜVENLİK ve SAĞLIK bağlamında anlamıyor da olabilirler. Bu nedenledir ki, Güvenlik ile ilgili hizmet alımlarından doğrudan kendileri ilgilenmek durumunda olmaları gerektiği halde, İşyerinin Güvenliği ile ilgili hizmet alımlarını genel de hiçbir kurala ve işletme gerçeklerine bire bir uygunluğunu araştırmadan, satın alma birimlerine havale ederek, Fiyat politikası ile çözmeye çalışmaktadırlar.

Bunun sonucu olarak; İşletme ve işyerlerinde sonradan telafisi mümkün olmayan çok acı verici sonuçlarla karşılaşılmaktadır.

Ancak, şuna inanıyorum ki, çağımız yöneticilerinin çoğu, teknolojik ilerlemeler ışığında küresel alanda ki gelişmeler ile yakından ilgilendikleri için, kendilerine birazcık REHBERLİK edilmesi halinde, öğrenmeye heveslidirler.

Bunu gerek iş müfettişliğim döneminde ve gerekse İş Sağlığı ve Güvenliği Özel Sektör faaliyetlerimde yakından izlemiş bulunmaktayım. ( www.detam.com.tr )

Bugünkü yazımda, İş Sağlığı ve Güvenliği Çalışmaları için önemli olan, ancak tüm Kurum Üst Yönetim liderlerin bilemeyebileceği veya tam olarak anlayamayabileceği 10 GÜVENLİK TERİMİ hakkında bildiklerimi paylaşmaya çalışacağım. İnşallah yararlı olur.

1. ÖNCÜ VE GECİKMELİ GÖSTERGELER

ÖNCÜ GÖSTERGELER: “Sonuçları etkileyebilen ve/veya tahmin edebilen ve genellikle gelecekteki olayların veya sonuçların önlenmesini ve kontrolünü amaçlayan bir performans ölçüsüdür”

Öncü göstergeler olumsuzdan ziyade olumluya odaklanma eğilimindedir. En genel göstergelere örnek olarak:

• Tehlikenin tanımlandığı gün, hafta veya ayda azaltılan tehlikelerin yüzdesi
• İş sağlığı ve güvenliği konusunda yeterli eğitimi olan yöneticilerin oranı
• İş sağlığı ve güvenliği eğitimi almış çalışanların oranı
• İşyeri teftiş sayısı
• Güvenli veya güvensiz davranışların sıklığı
• Yapılan iş sağlığı ve güvenliği denetimi sayısı
• Bazı sağlık sorunlarının yaygınlığı

Öncü göstergeler gelecekteki iş güvenliği performansını iyileştirmeye yönelik göstergelerdir. Bu önlemler doğası gereği proaktiftir ve çalışanların iş kazası geçirmelerini önlemek için düzenli olarak nelerin yapıldığını ortaya koyar.

GECİKMELİ GÖSTERGELER, “Önceden alınan veya alınmayan eylemlerin sonuçlarını temsil eden bir performans ölçüsüdür”. Bu metrikler “Sıklıkla Bir zaman diliminin sonundaki sonuçlara odaklanır ve geçmiş performansı karakterize eder.” Gecikmeli göstergeleri NEGATİF ve POZİTİF Göstergeler olarak ikiye ayırabiliriz.

Negatif gecikmeli göstergeler:

• İş kazası sıklık oranı
• Kategoriye ve faaliyete göre iş kazası veya hastalık nedeniyle kaybedilen gün sayısı.
• Yaralanma, hastalık veya ölüme neden olma potansiyeli olanlar da dahil olmak üzere iş kazaları veya ramak kala olaylar.
• Güvenli olmayan veya sağlıksız koşullarda yürütülen işlerle ilgili şikayetler.
• Malulen emeklilik sayısı
• Tazminat maliyetleri

Pozitif gecikmeli göstergeler:

• İş gücü kaybı olmaksızın çalışılan gün sayısı.
• Kazasız geçen iş günü sayısı.
• Çalışan Memnuniyeti

2. RİSK DEĞERLENDİRMELERİ

Çoğu Yönetici, bu terime en azından bir şekilde aşina olmuştur. Ancak risk değerlendirmelerinin ne anlama geldiğini bilmeleri onlar için önemlidir.

Bir risk değerlendirmesinin içermesi gereken dört adım bulunmaktadır. BUNLAR;

İLK ADIM; Kayıt tutma belgelerinin veri ve iş analizlerini yürütmeyi, yapılan işi, işin nasıl yapıldığını ve bununla ilişkili tehlikeleri ve riskleri incelemeyi içeren veri toplamadır

İKİNÇİ ADIM: Risk değerlendirme planı ve risklerin azaltılması için amacın, bağlamı ve sınırlamaları belirleyen bir kapsamın belirlenmesidir.

ÜCÜNCÜ ADIM: Risk değerlendirmesinin yürütülmesi

DÖRTÜNCÜ ADIM: Belirlenen risklerin  ve tehlikelerin tek tek,  ele alınması ve azaltılması için bir tedavi planı oluşturulmasıdır. Bu aynı zamanda Organizasyonda ki değişikliklerin yetkili mercilere iletilmesini de içerir. oluşturun. Bu aynı zamanda organizasyondaki değişikliklerin iletilmesini de içerir.

3. GÜVENLİK KÜLTÜRÜ

Güvenlik kültürü, bir kuruluş genel kültürünün bir alt kümesidir.

Tüm operasyonlarda başarıya ulaşabilmek için, güvenlik kültürünün, yönetim üst organından, tüm organlara kadar, çalışanlarının bütünü tarafından benimsenmesi ve kabul edilmesi şarttır.

• Güvenlik, kuruluşun temel değerlerinin bir parçasıdır.
• Güvenlik, tüm iş karar alma süreçlerine nüfuz eder.
• Güvenlik Kültürü, yönetimin sadece konuşması değil, birlikte yürümesi anlamına gelir:
• Yönetim, yalnızca güvenlikle ilgili politikalar, kılavuzlar ve prosedürler yayınlamakla kalmaz, çalışanlardan da bunlara uymasını bekler.
• Emniyette mükemmellik için bir tutku ve aciliyet duygusu vardır ve her düzeydeki personel sonuçlardan sorumlu tutulur.

4. TASARIM YOLUYLA ÖNLEME

Tasarım yoluyla önleme;  Üretim alanında ki görevlerin, ekipmanın ve iş akışlarının tasarım sürecinde tehlikelerin ve risklerin ele alınması veya “tasarımlanması” anlamına gelir.

Türk İş Güvenliği Mevzuatına göre; Çalışanlara yönelik tehlikeleri ortadan kaldırmak ve riskleri “kaynağında” veya öğelerin veya işyerlerinin yaşam döngüsünde mümkün olduğunca erken kabul edilebilir bir seviyede kontrol etmek işverenin/ yöneticinin sorumluluğundadır. www.detam.com.tr

İşveren ve İşveren vekilleri (Üst düzey Yöneticiler);  Yeni ve mevcut çalışma alanlarının, yapıların, aletlerin, tesislerin, ekipmanın, makinelerin, ürünlerin, maddelerin, iş süreçlerinin ve iş organizasyonunun tasarımı, yeniden tasarımı ve güçlendirilmesi dahil tüm Çalışanları ve tesisteki diğer kişileri etkileyen tüm eski  tasarımlar yerine,  bu yeni tasarım önleme yöntemlerini uygulayarak, çalışma ortamının iyileştirilmesini sağlayacaklardır.

5. KONTROL HİYERARŞİSİ

Kontroller Hiyerarşisi, iş sağlığı ve güvenliği zorluklarını ele almaya yönelik sistematik bir yaklaşımdır. Beş bölümden oluşan hiyerarşi, tehlikeleri ortadan kaldırmak ve azaltmak için en etkili ve tercih edilen yöntemle başlar ve daha az etkili yöntemlere doğru iner.

Bunlar sırasıyla beş kavramdır:

• Eliminasyon: Tehlikeyi fiziksel olarak ortadan kaldırın.
• Değiştirme: Tehlikeyi değiştirin.
• Mühendislik kontrolleri: İnsanları tehlikeden izole edin.
• İdari kontroller: İnsanların çalışma şeklini değiştirin.
• Kişisel koruyucu ekipman: Çalışanı KKD ile koruyun.

6. KÖK-NEDEN ANALİZİ

Kök/Temel neden: bir olayın meydana gelmesinin temel, altında yatan, sistemle ilgili bir nedenidir.

Bir kök neden analizinin amacı, aynı veya benzer bir olayın tekrarlanmasını büyük ölçüde veya tamamen önlemek için sistemik arızaları ele almaktır.

Bu analizler genellikle birkaç temel neden üzerine inşa edilir. Ancak, Kök neden analizinin tek başına, doğru ve yeterli  bir güvenlik aracı olmadığını, hem İş Güvenliği Mevzuatımız, Hem İş Güvenliği Mevzuatı uygulayıcılarının ( İş Müfettişleri) raporları ile açıklandığının not edilmesi önemlidir.

7. PSİKOLOJİK GÜVENLİK

Psikolojik güvenlik, çalışanların başarısız oldukları durumları dahi, rahatça konuşabilmekte kendilerini özgür hissettikleri, akıllarından geçenleri dile getirdikleri ve birbirlerinden bir şeyler öğrendikleri güvenilir ortamlar geliştirmekle ilgilidir.

Bir kuruluş içinde psikolojik olarak güvenli bir kültür oluşturmak, psikolojik tehlikeleri azaltır , böylece çalışanlar rollerini yerine getirmek için mümkün olan en iyi durumda olurlar ve güvenli olmayan koşullar veya uygulamalar hakkında rahatça konuşurlar.( Not: Harvard İşletme Okulu profesörü Ph.D. Amy Edmondson, Bu uygulama ile  bir kuruluşun performansının arttığını ifade etmektedir.)

8. GÖNÜLLÜ MUTABAKAT GÜVENLİK STANDARTLARI

Çoğu lider/Yönetici, uyumun kanunen gerekli olduğu yerlerde güvenlik düzenlemeleri kavramına aşina olsa da, gönüllü mutabakat güvenlik standartları kavramının veya faydalarının tam olarak farkında olmayabilirler.

Gönüllü mutabakat güvenlik standartları. Kuruluşların liyakatleri ve en son endüstri gelişmelerini ve tanınmış en iyi uygulamaları birleştirmeleri nedeniyle uygulamayı seçtikleri güvenlik standartlarıdır.

Gönüllü güvenlik standartlarını benimsediğinizde, güvenlik programınızı uyumluluğa dayalı bir maliyet merkezinden kuruluşunuzun performansını ve genel sürdürülebilirliğini artıran bir girişime dönüştürebilirsiniz.

9. OPERASYONEL RİSK YÖNETİMİ

Operasyonel risk yönetimi, risk değerlendirmesi, risk kararı verme ve kontrollerin uygulanmasını içeren ve riskin kabulü, hafifletilmesi veya riskten kaçınılmasıyla sonuçlanan sürekli bir süreçtir.

Risk Tespiti huşunda en yüksek deneyim ve performansa sahip olan Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından yapılan tanımlama şekliyle; operasyonel risk yönetiminde dört ilke vardır.BUNLAR;

• Faydalar maliyetten ağır bastığında riski kabul edin.
• Gereksiz risk kabul etmeyin.
• Planlayarak riski tahmin edin ve yönetin.
• Risk kararlarını doğru zamanda doğru seviyede alın.

Operasyonel risk yönetimi, sıfır riske ulaşmanın imkânsız olduğunu kabul eder ve kuruluşların potansiyel riskleri hesaba katarak daha iyi kararlar almasını sağlar.

10. SERTİFİKALI GÜVENLİK UZMANI

Son olarak, Kurum Liderinin/, Üst Yöneticisinin; Sınıfı ne olursa olsun bir Sertifikalı Güvenlik Profesyoneli ile çalışırken,   bu Uzmanın işyerinde görevinin ne olduğunu bilmesi ve bu uzmanın kendi yönetiminde olan kurum ve kuruluşun başarısı için çalıştığını anlamasının önemli olduğunu düşünmekteyiz.

Bu Uzmanın;

• Bir Mühendislik veya eş değer dallarda, Lisans Mezunu olduğu
• Sağlık ve Güvenlik İle ilgili eğitim aldığı,
• Bu eğitiminin Çalışma Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından Belgelendirildiği,
• Güvenlik ile ilgili bilgisinin en az %50 önleyici ve profesyonel düzeyde olduğu,
• Sektör bazında güvenlik ile ilgili deneyim sahibi olduğu,
• Sahip olduğu sertifikasının her beş yılda bir yenilendiği,

Gözden ırak tutulmamalıdır.

Sonuç : “İş Güvenliği Uzmanlık Hizmeti, satın alma birimleri tarafından kelle başı fiyatla alınıp satılacak bir meslek değildir.” Bu konuda ki sorunları acilin çözümlenmelidir.

İbrahim OĞUR

İş Güvenliği Uzmanı

Baş İş Müfettişi

A Sınıfı Uzman