DOLAR
EURO
ALTIN
BIST
Adana Adıyaman Afyon Ağrı Aksaray Amasya Ankara Antalya Ardahan Artvin Aydın Balıkesir Bartın Batman Bayburt Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Iğdır Isparta İstanbul İzmir K.Maraş Karabük Karaman Kars Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mardin Mersin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Şanlıurfa Şırnak Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Van Yalova Yozgat Zonguldak
İstanbul °C

TÜRKİYE YÜZYILI İLAN EDİLEN 2023 YILINDA ÜRETİM ARTIRIMINA DUYULAN İHTİYAÇ NEDENİYLE  GECE ÇALIŞMA YASAĞI KALKMALIDIR.

Dr. İbrahim Oğur
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ, İŞ HUKUKU UZMANI, EĞİTMEN, DANIŞMAN, BİLİRKİŞİ
05.01.2023
517
A+
A-

Gece Çalışması Hakkında Bilinmesi Gereken Hususlar

TÜRKİYE YÜZYILI İLAN EDİLEN 2023 YILINDA ÜRETİM ARTIRIMINA DUYULAN İHTİYAÇ NEDENİYLE  GECE ÇALIŞMA YASAĞI KALKMALIDIR.

 GİRİŞ:

 

Gece çalışması, insanın biyolojik yapısına ters düşen niteliği nedeniyle, pek çok tartışmaya zemin oluşturan bir çalışma biçimidir. Hukuk düzeninde, toplumun ihtiyaçlarının sağlanabilmesi amacı ile gece çalışmaları yapılmasına izin verilmekte ise de, bu çalışma biçimine ilişkin pek çok sınırlandırıcı hüküm de bulunmaktadır. Çalışmamızda, gece çalışmasının özelliklerine yer verilerek, 6645 sayılı Kanun1 ile gece çalışması bakımından yürürlüğe giren ve gece çalışma süresi sınırının belirli işler bakımından aşılmasına imkân tanıyan değişikliğin incelenmesi amaçlanmaktadır.

 

Bilindiği üzere; 22.12.2022 Tarihinde kabul edilmiş olan 7429 Sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu İle Bazı Kanunlarda Ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” un 4. Maddesi ile 4857 Sayılı Kanunun 69. Maddesinde değişiklik yapılarak; daha önce sağlık hizmeti için kaldırılmış olan yasak; 6491 sayılı Türk Petrol Kanunu uyarınca petrol araştırma, arama ve sondaj faaliyetleri kapsamında çalışanları da içine alacak şekilde genişletilmiştir.

 

Kanaatimizce; bu yasağın içinde bulunduğumuz bu süreçte, Faaliyetini günün yirmi dört saatinde kesintisiz sürdürülmek zorunda kalan, ancak, sanayiden sayılmayan işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla 7.5 saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir yasağının.” kaldırılması gerektiğini düşünmekteyiz.

 

Ele alacağımız bu makalede gece çalışma yasağının kalkmasına ilişkin gerekçelerimizi açıklamaya çalışacağız.

 

Bilindiği üzere; Gece süresi ve gece çalışmaları ile ilgili hususlar, 4857 Sayılı İş kanununun 69. Yer almaktadır. Düzenleme uyarınca; “Çalışma hayatındagece” en geç saat 20.00’de başlayarak en erken saat 06.00’ya kadar geçen ve her halde en fazla on bir saat süren dönem” olarak tanımlanmıştır.

 

Yine düzenlemeye baktığımızda; Bazı işlerin niteliğine ve gereğine göre ve yine yurdumuzun bölgelerinin özelliklerine, çalışma hayatına ilişkin olduğu gibi, yine “gece” başlangıcının daha geriye alınması veya yaz ve kış saatlerinin ayarlanmasına yahut gün döneminin başlama ve bitme saatlerinin belirtilmesine göre, yasa koyucunun işçilerin gece çalışmalarını düzenleyebilecek mevzuat çıkartabileceğine ilişkin hükümler içerdiğini görmekteyiz.

 

  1. Maddede yer alan düzenleme uyarınca; İşçilerin gece çalışmaları yedi buçuk saati geçemeyecektir.

 

Ancak bu düzenleme daha sonra, önce; (Ek cümle: 4/4/2015-6645/37 Md. İle) TURİZM, ÖZEL GÜVENLİK, SAĞLIK HİZMETİ ve daha sonra, 22.12.2022 Tarihinde kabul edilmiş olan 7429 Sayılı kanun ile 30/5/2013 tarihli ve 6491 sayılı Türk Petrol Kanunu uyarınca petrol araştırma, arama ve sondaj faaliyetleri kapsamında yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir, şeklinde iki değişiklik yapılarak genişletilmiştir.

 

4857/69. Maddeye göre; bir çalışma döneminin gece olarak nitelendirilebilmesi için bu dönemin;

 

  • En geç saat 20.00’da başlaması,
  • En erken saat 06.00’ya kadar sürmesi ve
  • En fazla on bir saat sürmüş olması gerekmektedir.

 

ULUSLARARASI MEVZUATTA GECE TANIMINA İLİŞKİN HÜKÜMLER VE ÜLKE UYGULAMALARI

 

Çalışma yaşamının gelişmesinde çalışanların yararının gözetilmesi ve korunmasına yönelik ilke ve kuralları içeren, uluslararası kuruluşlarca kabul edilen sözleşme ve kararların önemli etkisi olmuştur.

Kabul gören çalışma standartları arasında;

 

  1. Uluslararası Çalışma Örgütü,
  2. Birleşmiş Milletler,
  3. Avrupa Konseyi ve Avrupa Birliği’nin ilke ve kararları bulunmaktadır.

 

Yakından baktığımızda bu kuruluşların temel hak ve özgürlükler konusundaki norm ve politikaları arasında büyük benzerlikler söz konusu olduğunu görmekteyiz. İşletmeler rekabet üstünlüğü yaratmak isterken, çalışanlar ise çalışma koşullarının korunması ve iyileştirilmesini arzu etmektedirler.

 

Ülkelerin ekonomik farklılıkları ile beraber, çalışanların iş yaşamlarında korunmasına yönelik uygulamalar, işgücü maliyetlerine yansımakta ve uluslararası pazarlara sunulan ürün ve hizmet fiyatlarında da farklılıklara yol açarak, uluslararası pazarlarda rekabet eşitsizliğine neden olmaktadır.

Sosyal koruma yönünden rejimi zayıf ülkeler işgücü maliyetlerinin düşük olması nedeniyle, sosyal koruması daha güçlü ülkelerin uluslararası pazardaki rekabet gücünü aleyhlerine çevirdiğinden,

Sosyal politikaları daha gelişmiş olan devletler ise, bu zafiyetin giderilmesine yönelik olarak bu açıdan rekabet avantajı olan ülkelerden daha etkin sosyal politikalar izlemelerini istemektedirler.

 

Böylece, uluslararası çalışma normlarına duyulan gereksinimin temelinde, eşit rekabet koşullarını sağlamak düşüncesi etken olmuştur.

 

Ayrıca, işçi ve çocukların sağlıklarını korumak amacıyla çalışma sürelerini sınırlamaya yönelik politik ve sendikal baskıları ile ahlaki ve insani yaklaşımlar ile kalıcı barışa katkı sağlamak düşüncesinin de payını unutmamak gerekir. İşte bu olgularla meydana getirilen uluslararası düzenlemelerde de gece çalışmasına ilişkin hükümler mevcuttur.

 

  1. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO’nun) gece çalışması ile ilgili bazı metinleri

 

ILO tarafından yayımlanan 171 sayılı Gece Çalışması Sözleşmesine göre, gece çalışması “saat 24:00 ile sabah 5’e kadar olan zaman dilimini içeren ve aralıksız olarak yedi saat süren çalışmayı” ifade eder. ILO bu sınırlamaları getirirken, 3 amaç hedeflemiştir. BUNLAR;

  • Sosyal adalet ve evrensel barışın sağlanması,
  • Çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve
  • Uluslararası rekabet eşitliğinin sağlanması

Çalışma süreleri dünyadaki bazı ülkelerde çok uzun bazılarında ise daha kısa yapılmaktadır. Çalışma saatleri, sanayileşme, işsizlik oranı ve çalışma saatlerini düzenleyen yasalara göre ülkeden ülkeye değişkenlik göstermektedir. Bir örnekleme yapaksak;

 

  • Gelişmiş ülkeler arasında en uzun çalışma saatlerin ABD, Yunanistan, Meksika, Güney Kore, Avustralya ve Japonya’da gerçekleşirken,
  • Çalışma sürelerine ilişkin yasaları daha sert olan İsviçre, Norveç, Hollanda ve Fransa gibi ülkelerde ise çalışma saatleri çok daha kısa olmaktadır.

 

Örneğin yıllık ortalama çalışma süresinin 2.390 saat olduğu Güney Kore ile bu sürenin 1.309 saat olduğu Hollanda kıyaslandığında, Güney Kore’de çalışanların Hollanda’ya nazaran yaklaşık %83 daha fazla çalıştığı sonucuna ulaşılmaktadır.

 

Yine; Gelişmekte olan ülkeler arasında en düşük çalışma sürelerine Macaristan ve Estonya’da rastlanmaktadır.

 

Gelişmekte olan ülkelerde çalışma sürelerinin düşürülmesi, işçilerin fazladan gelir elde edebilmesi için uzun saatler çalışmaya yönelmesi ve fazla mesainin işverenler tarafından üretimi arttırıcı olarak sıklıkla uygulanıyor olması gibi sebeplerden başarısız olmaktadır.

 

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME:

 

Sonuç olarak, içinde bulunduğumuz dönemde, ülkemizin gelişmesi için üretim zorunluluğunun bulunması, küresel dünya ekonomisiyle rekabet edilebilmesi, ilave istihdam yaratılabilmesi için mevzuatımızda yer alan gece çalışmalarına ilişkin düzenlemelerin gözden geçirilmesi gerektiğini düşünmekteyiz.

 

2023 Yılında ülkemizin, ilan edilen Türkiye Yüzyılı hedefine ulaşabilmesi için, ilave üretim yaratılması, amacıyla Çalışma Mevzuatımıza ilişkin düzenlemelerde değişiklik yapılarak, Gece Süresi ve gece çalışmalarında ki kısıtlamalar kaldırılmalıdır.

 

Bu bağlamda; 2023 Yılı Meclis açılışında; ele alınacak mevzuat düzenlemeleri içerisine 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 69. Maddesini de içerecek şekilde bir değişiklik yapılarak hazırlanacak tasarıya eklenecek bir maddeyle, İş Kanunu’nun “Gece süresi ve gece çalışmalarını düzenleyen 69. maddesinin üçüncü fıkrası, “İşçilerin gece çalışmaları 7.5 saati geçemez” hükmünün aşağıda ki şekilde değiştirilerek bu engel ortadan kaldırılmalıdır.

 

“Ancak, sanayiden sayılmayan işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla 7.5 saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir.”

Anahtar Kelimeler

 

Gece çalışması, Çalışma süresi, Turizm.  Özel Güvenlik, Sağlık Hizmeti, Petrol araştırma, Arama ve Sondaj faaliyetleri kapsamında yürütülen işler.

 

İbrahim OĞUR

Baş İş Müfettişi

YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.