ACİL DURUM PLANLARININ YETKİN KİŞİLER TARAFINDAN HAZIRLANMASI BİR ZORUNLULUKTUR

Günümüzde tüm ülkeler siyasi sistemine, kültürel geleneğine veya ekonomik kalkınmışlık durumuna bakılmaksızın, uzmanlaşmış endüstriler tarafından kullanılan karmaşık teknolojilerin risklerine maruz kalmakta olan küresel bir köyün sakinleri gibi düşünülmelidir.

Belirli bir acil durumun ilk nedeni ne olursa olsun, deprem, tayfun, terör eylemi veya basit bir kaza olsun, bu acil durumun (doğrudan veya dolaylı olarak) tüm topluluklar üzerinde potansiyel olarak yıkıcı etkileri olan endüstriyel kimyasalları veya malzemeleri içermesi muhtemeldir.

Her işletmenin veya endüstrinin bir noktada bir tür kriz veya acil durum yaşayacağı makul bir varsayımdır. Acil durumlara hazırlık ve planlama faaliyetleri, herhangi bir tehlikeli olay nedeniyle insan, mülk ve ekonomik kayıpların en aza indirilmesine yardımcı olacaktır. Acil durum planı da hazırlık ve planlama faaliyetlerinin önemli bir parçasıdır.

İnsanoğlu günlük yaşamında ve Çalışma hayatının her evresinde, istenmeyen birçok durumla karşılaşmaktadır.  Bunlardan bazılarının etkileri küçük, bazılarının etkileri ise insan hayatına mal olacak hatta toplu ölümlere yol açacak kadar yüksek boyutta olabilmektedir.

Tüm gelişmiş ülkelerde olduğu gibi bizim mevzuatımızda da Acil durumlarla mücadele etmek ve hazırlıklı olmak iki açıdan ele alınmıştır.

1. Olay meydana gelmeden önce tedbir alınması,
2. Olay meydana geldikten sonra kriz halinde ne yapılması gerektiği ile ilgili yol haritasıdır.

12.06.2012 Tarihinde 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle birlikte; Tüm işyerleri iş sağlığı ve güvenliği (İSG) çalışmaları yapmakla yükümlü tutulmuşlardır.

Yapılacak İş Sağlığı ve Güvenliği Çalışmalarının içerisinde; “İŞYERLERİNDE ACİL DURUM PLANLARININ” hazırlanması yer almaktadır.  Bu durum 18.06.2013 Tarihli “İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik” ve akabinde 1.10.2021 Tarihinde yürürlüğe giren “İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile tüm 6331 Sayılı Kanun’a bağlı işyerleri için zorunlu hale getirilmiştir.

Biz bugün ki yazımızda, çalışma hayatında karşılaşabileceğimiz, istenmeye olaylara karşı, alınması gereken tedbirlerden birisi olan “ACİL DURUM PLANLARININ HAZIRLANMASINI” ele alacağız.

ACİL DURUMUN ve ACİL DURUM PLANININ TANIMI:

Acil Durum Yönetmeliğinin 4. Maddesinde yer alan (Değişik: RG-1/10/2021-31615) düzenlemede;

ACİL DURUM; 

1. “İşyerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek veya işyerini dışarıdan etkileyebilecek yangın, patlama, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım, zehirlenme, salgın hastalık, radyoaktif sızıntı, sabotaj ve doğal afet gibi ivedilikle müdahale gerektiren olaylar”

ACİL DURUM PLANI;

1. “İşyerlerinde meydana gelebilecek acil durumlarda yapılacak iş ve işlemler ile uygulamaya yönelik eylemlerin yer aldığı plan olarak tanımlanmıştır.

GÜVENLİ YER     ;

1. “Acil durumların olumsuz sonuçlarından çalışanların etkilenmeyeceği mesafede veya korunakta belirlenmiş yeri,

İfade eder.

Diğer taraftan yine; AFAD tarafından hazırlanan Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğüne baktığımızda orada acil durum planlamasının,

“İnsanın canı ve malıyla diğer faaliyetlerinin, olağan dışı olayların sonuçlarından en az kayıp ve zararla kurtulabilmesi için yapılması gereken iş ve işlemlerin, olaylar olmadan önce planlaması ve olay sırasında; zamanında, hızlı ve etkili bir şekilde uygulanmasını gerektiren tüm faaliyetler” olarak tanımlandığını görmekteyiz.

Buradan hareketle; Acil Durum Yönetmeliğini tadat ettiğimizde, Yönetmeliğin, 6331 Sayılı İSG Mevzuatı açısından acil durumları aşağıdaki başlıklar altında topladığını görmekteyiz. BUNLAR;

1. Yangın
2. Patlama
3. Tehlikeli kimyasal madde yayılımı
4. Doğal afetler
5. Zehirlenme
6. Radyoaktif sızıntı
7. Sabotaj
8. Salgın hastalık

NOT: Eğer yapılan işin niteliği özel olarak bir acil durum ortaya çıkarabilecek ise, bununda acil durum planına eklenmesi gerektiğini belirtmektedir.   

ACİL DURUM PLANIN İSE;

• Büyük çaplı kaza ve yaralanmaları önlemek,
• İşyeri ve çevresindeki binalar ile ekipmanlarda oluşabilecek zararı azaltmak,
• Toplum ve çevreyi acil durumların etkilerinden korumak ve
• Acil durumların işyerlerine verdiği maddi ve manevi zararı en az hasarla atlatarak normal çalışma düzenine en hızlı şekilde geçişini sağlamak için gereklidir.

ACİL DURUM PLANLARININ HAZIRLANMASI VE ONAYLANMASI

18. Haziran 2013 Tarih ve 28681 Sayılı “İŞYERLERİNDE ACİL DURUMLAR HAKKINDA YÖNETMELİGİN” 5. Maddesinde; Çalışma ortamı, kullanılan maddeler, iş ekipmanı ile çevre şartlarını dikkate alarak meydana gelebilecek ve çalışan ile çalışma çevresini etkileyecek acil durumlarda ne yapması gerektiğine ilişkin yükümlülükleri belirtilmiştir.

BUNLAR;

1. İşyerine ilişkin muhtemel Acil durumların önceden DEĞERLENDİRİLEREK, BELİRLENMESİ,
2. Acil durumların olumsuz etkilerini ÖNLEYİCİ VE SINIRLANDIRICI TEDBİRLERİ ALMASI,
3. Belirlenmiş olan bu Acil durumların olumsuz etkilerinden korunmak üzere GEREKLİ ÖLÇÜM VE DEĞERLENDİRMELERİN YAPILMASI,
4. Belirlenmiş olan bu Acil durumlar için ACİL DURUM PLANLARININ HAZIRLANMASI
5. Belirlenmiş olan Acil durumlar İÇİN TATBİKATLAR YAPTIRMASI,
6. Acil durumlarla mücadele için işyerinin büyüklüğü ve taşıdığı özel tehlikeler, yapılan işin niteliği, çalışan sayısı ile işyerinde bulunan diğer kişileri dikkate alarak;

• Önleme,
• Koruma,
• Tahliye,
• Yangınla Mücadele,
• İlk Yardım Ve Benzeri Konularda Uygun donanıma sahip ve bu konularda EĞİTİMLİ YETERLİ SAYIDA ÇALIŞANI GÖREVLENDİRMESİ ve her zaman hazır bulundurması,

7. Özellikle ilk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında, İŞYERİ DIŞINDAKİ KURULUŞLARLA irtibatı sağlayacak gerekli düzenlemeleri yapması,
8. Acil durumlarda enerji kaynaklarının ve tehlike yaratabilecek sistemlerin olumsuz durumlar yaratmayacak ve koruyucu sistemleri etkilemeyecek şekilde devre dışı bırakılması ile ilgili gerekli düzenlemeleri yapması,
9. Varsa alt işveren ve geçici iş ilişkisi kurulan işverenin çalışanları ile müşteri ve ziyaretçi gibi işyerinde bulunan diğer kişileri acil durumlar konusunda bilgilendirmesi.

Başlıkları altında toplanmaktadır.

Mevzuatta yer alan işveren yükümlülüklerini tek tek ele aldığımızda; Acil durumlara karşı alınması gereken tüm yükümlülüklerin, YETKİNLİK İSTEYEN KİŞİ/VEYA KİŞİLER üzerinden yürütülmesi gerektiğini görmekteyiz.

Nitekim İşveren Yükümlülükleri içerisinde bulunan ACİL DURUM PLANI” Hazırlanmasının da EĞİTİMLİ/ YETKİN Kişiler (Mühendis, Mimar, Teknik Eleman) tarafından yapılması gerektiği açıktır.

Bu durum; İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmeliğin  7,8,9,10, 11,12, Maddelerinde yer alan düzenlemeler göz önünde tutulduğunda, İNSAN HAYATI, ÇEVRE VE İŞYERİ GÜVENLİĞİ Söz konusu olduğunda, ACİL DURUM PLANI   hazırlanmasının bir yetkinliğe dayanması gerektiği mantıksal bir yaklaşımla da doğrudur. https://www.detam.com.tr/risk-muhendisligi/

Nitekim bu durumun; Yönetmeliğin 7. Madde içeriğinde yer alan” –(1) Acil durum planı, tüm işyerleri için TASARIM Veya KURULUŞ AŞAMASINDAN başlamak üzere acil durumların belirlenmesi…”

Düzenlemesi ile de belirlendiği görülmektedir.  Kanaatimiz; ACİL DURUM PLANLARININ Her işyeri için ( Bina, Fabrika, Tesis vb. ) daha imalat aşamasında yapılacak MİMARİ İNŞAAT PROJELERİ içerisinde yer alması gerektiği yönündedir. https://detamicmimarlik.com/

Diğer taraftan; Yine Yönetmelik 20. Madde düzenlemesine baktığımızda; ACİL DURUM PLANI düzenlemelerinde, Kamu Kurum ve Kuruluşları ile, Kamu kuruluşu niteliğinde olan Meslek kuruluşları tarafından hazırlanmış olan ACİL DURUM REHBER Taslaklarından BAKANLIKCA Onaylanmış Rehberlerin Acil Durum Rehber Planı olarak uygulanabileceğine ilişkin hüküm dikkate alındığında;  İşveren yükümlülüğünde olan ACİL DURUM PLANLARININ Uzman kişiler ( İnşaat, Mimar, Makine ve Elektrik Mühendisleri Odasına kayıtlı  Mühendislerin münferit imzası  ve/veya bu konuda Akredite olmuş kurum ve kuruluşlar  tarafından düzenlenmesi gerektiği kanaatimizi kuvvetlendirmektedir.

İbrahim OĞUR

Baş İş Müfettişi

İş Güvenliği Uzmanı